आन्तरिक र बाह्य आप्रवासन आज संसारमा प्राकृतिक प्रक्रिया हो, जसलाई प्रतिबन्धित गर्न लगभग असम्भव छ । यो नेपालको प्रवृत्ति र परम्परा मात्र होइन, विकसित देशका मानिसहरू पनि विश्वभरि घुमिरहेका छन् । यस घटनाबाट आर्थिक गतिशीलता र सांस्कृतिक आदानप्रदान, द्रुत विकास भइरहेको छ ।
